Εύβοια: Μια διαδρομή στους βηματισμούς του Σκαρίμπα

Στα πλαίσια των ποικίλων ανοιχτών δράσεων του Πολιτιστικού Συλλόγου Φίλοι Γιάννη Σκαρίμπα πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 17 Φεβρουαρίου 2022 η πρώτη του τρέχοντος έτους περιπατητική διαδρομή στους βηματισμούς του Σκαρίμπα μέσα από τις οδούς της πόλης και τις στενωπούς της γραφής του.

Οι δράσεις αυτές (οι οποίες προσαρμόζονται στις ανάγκες και την ιδιαιτερότητα της κάθε ενδιαφερόμενης ομάδας που επιθυμεί και δύναται να πορευτεί στις διαδρομές του «Χαλκιδεότερου πάντων των Χαλκιδέων» συγγραφέα), πραγματοποιούνται δια μέσου καίριων σημείων της «πεπρωμένης» του πόλης και καταλήγουν στο Πολιτιστικό Κέντρο-Αρχείο Γιάννη Σκαρίμπα.
Η πνευματική οδοιπορία της 17ης Φεβρουαρίου (με μαθητές της Γ΄ τάξης Γυμνασίου, που κατά το τρέχον διδακτικό έτος διδάσκονται την ποιητική Ουλαλούμ του Σκαρίμπα) ως αφετηρία της είχε την – γειτνιάζουσα του Πανευβοϊκού Λαογραφικού Μουσείου Χαλκίδας της Εταιρείας Ευβοϊκών Σπουδών – Πλατεία των Εκτελεσθέντων από τους Ναζί Πατριώτες.

Η συνάντηση ορίστηκε να πραγματοποιηθεί εκεί, ώστε να γίνει αναφορά στους εκτελεσθέντες, στην τάφρο (σιμά της οποίας των υπερήφανων Ελλήνων η εκτέλεση από χέρια μιαρά και αιμάσσοντα το ’44 έγινε). Επίσης, ο τόπος αυτός κατάλληλος είναι για αναφορές: στο κάστρο της πόλης, στο «παπούτσι του γίγαντα» της πάλαι ποτέ Άνω Πύλης, στον Μαρδοχαίο Φριζή και σε άλλα τινά, που αφορούνε τη συνοικία Κάστρο της πόλης, στην οποία κατοίκησαν και δύο διάσημα πρόσωπα της πολιτείας του Ευρίπου, αλλά και στο γεγονός πως – παρά την Αγία Παρασκευή, εκκλησία – ένας Ερωτόκριτος δρόμος καλώς είναι στημένος…

Στην ίδια ευθεία με την Ερωτοκρίτου οδό, βρίσκεται και το σημείο όπου (στο άλλοτε σπίτι των παππούδων του) ο Μουσουργός Νίκος Σκαλκώτας (σημερινή οδός Παναγιώτη Κωτσόπουλου) γεννήθηκε, αλλά και το έναντι αυτού σημείο, όπου ο Γιάννης ο Σκαρίμπας για ένα διάστημα διέμεινε.

Απ’ εκεί, των ποδιών της ομάδος το βήμα κινήθηκε για την προς την οδό Βασιλείου και Μαυρομιχάλη γωνία δίπατη οικία, όπου ο Σκαρίμπας οικογενειακώς από άλλη μετοίκησε κλίνη και κατά τα τέλη της δεκαετίας του ’40 και ως την πρώτη πενταετία του ’50 διέμενε. Εκεί, βεβαίως, και τη θεατρική του Γυναίκα του Καίσαρος μετέπλασε, ως Ήχο του κώδωνος την απέδωσε, μαζί με του Αντώνη Καραχάλιου τις ζωγραφικές πινελιές κυκλοφόρησε και τις ψυχές των αναγνωστών και των θεατών πλουσίως εδόνησε.
Από εκεί, η πορεία (όπως και του συγγραφέα η επόμενη μετοικεσία υπήρξε) για τις έναντι του Ευρίπου λοφοπλαγιές έβαλε πλώρη. Τα χαρίεντα αυτά πλάγια του Λόφου του Σκαρίμπα, όπως επισήμως θα πρέπει να λέγεται και όχι ονοματικά τουρκοδοσμένος να είναι – σε κάποιον σουλτάν Καρά Μπαμπά ‘‘επίσημον’’ – από αιώνων τριών με τη Φούρκα (άλλη ποτέ του λοφίσκου ονομασία και πράξη) σιμά στην ταφή του ως άνθη σε μνήμα με κεφαλές των ραγιάδων συχνά πυκνά ‘‘στολισμένη’’ θα ήτο…

Κατά της προς τον λοφίσκο της νεανικής της ομάδας πορείας, φθάνοντας στο Παράλιον (σημερινή οδός Βουδούρη), ένα ευμεγέθες ομοίωμα αποκριάτικου κλόουν μπρος στου Λούσυ τη βλέψη φρεσκοστημένο ήταν και σιμά στο παλιό κιγκλίδωμα, όπου κάποτε και ο Σκαρίμπας την πετονιά του στον Εύριπο – για να κανά γοφάρι ή καμιά ζαργάνα προς βρώση και ούζο συλλάβει – το δίχως άλλο και εκεί (όπως στο λιμανάκι παρά τον Σταθμό εσυνήθιζε), κάποια στιγμή θα είχε ποντίσει…
Ορθή την πρόκληση οι οφθαλμοί συλλαβόντες, επόμενο ήταν στάση απρογραμμάτιστη να προκύψει και – σιμά στην κούκλινη των Αποκρέων κορμοστασιά – του Σκαρίμπα ο ποιητικός Πιερότος πάραυτα φυλλάδα ανάγνωσης και μετά σχολίων πινελιές να προβεί, οπότε στον χώρο η παρακλητική του ποιητή φωνή εκυμάνθη, βλέποντας πως η: «Χαλκίδα με πίλο κλόουν μια θλιμμένη [στέκει] Κολομπίνα [και με γόους] του λέει κλαμένη: Πιερότε, ζήσε, ζήσε – μην πεθαίνεις, Πιερότε…»
Αυτά στα πόδια του καταλείποντας ανθέων στεφάνια, «Φυγή προς τα εμπρός» ταχέως έλαβε και δια των ράχεων της συρταρωτής του Έγριπου γεφύρας κινήθηκε, οπότε σε λεπτά δύο η της Ευρίπου οδού ανηφορίτσα χτήμα των μειρακίων εγίνηκε, δίχως όμως στην εμπατή της η ως λίγα χρόνια πριν ταμπέλα στεκάμενη, δηλώνοντας πως εδώ: «Η γειτονιά του Σκαρίμπα» είναι, πουθενά να φανεί.

Τις οίδε, αν στις επάλξεις του παρακείμενου κλειστού ψυχαγωγικού κέντρου με του Κάστρου τη μορφή επιδεξίως από κάποιον εμπήχθη ή ως ‘‘λάβαρο’’ στα χέρια τινός κάποια στιγμή να εβρέθη και στην αμορφία των σκραπ αδοκήτως να χάθη!…
Σε βημάτων δέκα απόσταση η ομάς εγκαταλείπει την Ευρίπου και λοξεύει δεξιά, εκεί όπου κτίριο γωνιαίο υπάρχει, στην αρχή του παντοπωλείο στεγάζει και στο τέλος του πίσω την ημίκρυφη την «Γιάννη Σκαρίμπα» οδό σε ταμπέλα καλώς έχει φυλαγμένη…

Ένδειξη κύρια πως η οδίσκος των 150 πάνω κάτω βημάτων Σκαρίμπα αισίως μυρίζει… Κι είν’ η οδός η μικρούλα, όπου για δεκαετίες δύο και πλέον ο μικρός κατά το δέμας, μα στο πνεύμα γιγάντιος ο Γιάννης Σκαρίμπας την έζησε!… Την έζησε και στο κέντρο της εκεί σ’ ένα δίπατο σπίτι παλιό τις οίδε τι έπλασε!… Και το άλλο το δίχως, με αυτό το σπιτάκι ταυτίστηκε και σε αυτό μία κρύα του Γενάρη ημέρα του 1984 την ύστατή του αφήκε πνοή, μα δυστυχώς έτη δεκαεννέα μετά, το 2003, και αυτό δια μπουλντόζας ασπλάχνως‘‘εξέπνευσε’’.
Και ας ο ίδιος (όπως πάντα σαρκάζων) απ’ αυτό το σπίτι σε Μεταπολιτεύσεως ώρες λαμπρές προς τον Δήμαρχο της πόλης Γιάννη Σπανό «στάλμα» του συνέτασσε και έπεμπε, ζητώντας του Μουσείο να γίνει για «να και ο κα-τουρισμός της Χαλκίδας» αυξήσει!… Αλλά χρόνοι και καιροί περάσαν και αυτό στων νεφουριών τις διέθεσες έμεινε και πάει!…
Από αυτό της Σκαρίμπα 7 νιότευκτο οίκημε τα πάη μας βήματα δέκα και πέντε σαν έγιναν, ανάσα νέα με του Ευρίπου τα ιώδια πλούσια ετεύχθη και Στις πάνω γειτονιές το σκαρίμπειο ποίημα ανάγνωση έλαβε…

Από την οδό την Σκαρίμπα βήμα το βήμα στου Σκαρίμπα τον τάφο μεγάλη στάση προέκυψε, όπου αναφορές στη ζωή και το έργο του έγιναν, κατάλληλα για την περίπτωση αναγνωστήκαν ποιήματα ή άλλα του κείμενα, όπως: για το πώς έβλεπε τα έργα του, (τα ποιητικά ή τα πεζά του), για το πώς έβλεπε τους άλλους συγγραφείς (όπως τον Παλαμά το ΓΕΛ της Χαλκίδας τιμά), έγινε συζήτηση για την ποιητική του Ουλαλούμ (που στην τάξη τους διδάσκεται), διαβάστηκε ο Γλάρος που άλλως Έχω δουλειά δηλώνει και στο μνημούρι του πάντα ως στίχος φωνάζει, γινήκανε σχόλια και άλλα καιρίως τινά, όπως για τις επί του μνημείου ρωγμές που τώρα εφάνησαν.
Κι ήταν συγκυρία καλή η επίσκεψη ετούτη, που στα όμματά μας τη δυσάρεστη έφερε έκπληξη, βλέποντας πως ο ημίσταυρος του τάφου σημάδια αποσάθρωσης έντονης δείχνει, οι ρωγμές εμφανέστατες είναι και τμήμα του προς κατάρρευση πάει. Προς τούτο, οι τεχνικές υπηρεσίες του δήμου Χαλκιδέων τάχιστα ειδοποιήθηκαν, ώστε να πράξουν τα δέοντα.
Παράλληλα, αναφέρθηκε πως εν ευθέτω χρόνω θα πρέπει να προκύψει μία καλύτερη ανάδειξη του τάφου του «Χαλκιδεότερου πάντων των Χαλκιδέων» Γιάννη Σκαρίμπα, με την πέριξ αυτού τοποθέτηση επιδαπέδιου φωτισμού, το κλάδεμα των δέντρων και θάμνων, την ένθεση σε γειτονικό του και κατάλληλο σημείο επιγραφής δηλωτικής του χαρακτήρα του μνημείου, (γραμμένης στην ελληνική και την αγγλική γλώσσα).
Μετά από τρία τέταρτα σκαριμπισμάτων πέριξ του μνημείου κατ’ εκείνο το συννεφιασμένο πρωινό της Πέμπτης 17 Φεβρουαρίου 2022, η κατάβαση δια της Γκομίνη οδού και το νούμερο οκτώ έγινε, την οποία ο Σκαρίμπας ως διεύθυνση του οίκου του για δεκαετίες δύο και κάτι εδήλωνε. Κατόπιν, διαβαίνοντας τη γέφυρα και τον πορθμό του Ευρίπου, στάση νέα στην προτομή του Σκαρίμπα πραγματοποιήθηκε και (όπως είχε σχεδιαστεί) η κατάληξη τον (επί της οδού Λυκόφρωνος 4, πλατεία Αγίου Νικολάου Χαλκίδας) χώρο του Πολιτιστικού Κέντρου-Αρχείου Γιάννη Σκαρίμπα είχε.

Εκεί, μία σύντομη αναφορά στις καραγκιοζοφιγούρες του Σκαρίμπα πραγματοποιήθηκε και άλλα σκαριμπικά θέματα σχολιάστηκαν, έγινε λόγος για τις διηγηματικές του Τρεις άδειες καρέκλες (που ήδη καταλλήλως είχαν στηθεί) και για το ποιητικό του Μοντέλο (που χάριν αυτού το κατάλληλο σκηνικό είχε διαμορφωθεί και ως ένας καλός αρωγός της αισθητοποίησης τού – δια ρευμάτων Μοντερνισμού πλασμένου – ποιήματος λειτουργούσε αισίως). Συνάμα, φυλλάδια με τη ζωή και το έργο του συγγραφέα στους επισκέπτες προσφέρθηκαν, αλλά και έντυπα με τα εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές της Β/θμιας Εκπ/σης εδόθησαν.

Ανάλογες δράσεις και στο μέλλον θα υπάρξουν. Ήδη, με τον Πολιτιστικό Σύλλογο Φίλοι Γιάννη Σκαρίμπα σε ανοίξεως ώρες έχουν κλείσει να πράξουν: ο εκ Βούλας Αττικής Όμιλος Φίλων του Βουνού και της Θάλασσας και ο εξ Αθηνών ορειβατικός σύλλογος η Αστική Πεζοπορία.

Για τους Φίλους Γιάννη Σκαρίμπα
Κωνσταντίνος Κλ. Μπαϊρακτάρης
Χαλκίδα, 23 Φεβρουαρίου 2022