Σοφία Νικολάου για έμφυλη βία: Κάθε γυναίκα κρύβει μέσα της το Θεό

Το φλέγον θέμα της «έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας» ήταν το αντικείμενο μιας εξαιρετικής εκδήλωσης, που διοργάνωσε στη Χαλκίδα η ΔΕΕΠ Εύβοιας της Νέας Δημοκρατίας.

Η Σοφία Νικολάου, υποψήφια βουλευτής στο νομό Εύβοιας με τη ΝΔ, συμμετείχε στην σπουδαία αυτή πρωτοβουλία και με ομιλία της απάντησε σε βασικά νομικά, κι όχι μόνο, ερωτήματα για ένα κοινωνικό πρόβλημα που λαμβάνει επικίνδυνες διαστάσεις.

Η κ. Νικολάου έδωσε την ακριβή ερμηνεία για την έμφυλη βία τονίζοντας ότι είναι οποιαδήποτε επιβλαβής πράξη, είτε κατά της σωματικής ακεραιότητας, είτε κατά της αξιοπρέπειας ενός ατόμου, η οποία πηγάζει από την ιστορικά διαπιστωμένη ανισότητα στις σχέσεις εξουσίας μεταξύ ανδρών και γυναικών.

«Πολύ απλά, σε βρίζω, σε χτυπάω, σε βιάζω, σε σκοτώνω, επειδή είσαι γυναίκα, επειδή η εξουσία μου επάνω σου ως άνδρας μου δίνει αυτό το δικαίωμα».

Στη συνέχεια η υποψήφια με τη ΝΔ, μίλησε ως δικηγόρος και περιέγραψε τραγικές στιγμές στην καριέρα της: «Το πιο συγκλονιστικό είναι ο τρόμος που βιώνουν αυτές οι γυναίκες.

Τον νιώθεις να σε διαπερνά στο είναι σου. Σε κοιτάζουν τρομοκρατημένες και, όταν έρχεται η ώρα να σου περιγράψουν το περιστατικό, χαμηλώνουν τον τόνο της φωνής τους, λες και θα τις ακούσουν οι δράστες και θα τις ξαναχτυπήσουν. Δεν θα ξεχάσω ποτέ την Ευαγγελία, που την ημέρα του Δικαστηρίου, μού ζήτησε να βρεθούμε όχι μέσα στην αίθουσα, αλλά απέναντι από τα Δικαστήρια, διότι φοβόταν μην τη δει ο πρώην σύζυγος».

Αναφέρθηκε τέλος στην πάταξη της βίας: «Η βία δεν έχει πρόσωπο, δεν έχει χρώμα, δεν έχει φύλο. Η βία, από όπου κι αν προέρχεται, πρέπει να καταδικάζεται και να ξεριζώνεται. Οι δράστες πρέπει να τιμωρούνται παραδειγματικά και να απομονώνονται. Η πολιτεία οφείλει να δρα αποτελεσματικά απέναντι στο τετελεσμένο έγκλημα, συλλαμβάνοντας άμεσα τους δράστες, αλλά, κυρίως, οφείλει να δρα προληπτικά, προκειμένου να προλαμβάνονται καταστάσεις που δεν έχουν γυρισμό».

ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η ΟΜΙΛΙΑ ΤΗΣ ΣΟΦΙΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ

Αγαπητέ κύριε Πρόεδρε, αγαπητές φίλες, αγαπητοί φίλοι.

Σας καλωσορίζω κι εγώ με τη σειρά μου σε αυτήν την εξαιρετική πρωτοβουλία της Διοικούσας Επιτροπής της Εκλογικής Περιφέρειας Ευβοίας της Νέας Δημοκρατίας.

Θα πρέπει αρχικά να αναφέρω ότι αξίζουν θερμά συγχαρητήρια στους διοργανωτές και στον Πρόεδρο της Επιτροπής, κύριο Μάλλιο. Είναι ιδιαίτερα κρίσιμο, σε αυτούς τους χαλεπούς καιρούς, να παραμένουμε ενεργοί, ενημερωμένοι και, κυρίως, ευαισθητοποιημένοι, σε θέματα που μας ακουμπούν και μας επηρεάζουν ως μέλη ενός ευρύτερου κοινωνικού συνόλου. Είναι ζωτικής σημασίας, η παράταξή μας να αναδεικνύει τα θέματα που απασχολούν την κοινωνία και, μέσα από τη συζήτηση, τον διάλογο και την ανταλλαγή απόψεων να θέτει τα προτάγματα για τις αλλαγές που έχουμε ανάγκη είτε σε επίπεδο θεσμικό, είτε σε επίπεδο νομοθετικό, ακόμα και σε επίπεδο κοινωνικής πρωτοβουλίας. Η παράταξη της Νέας Δημοκρατίας έχει αποδείξει ιστορικά την ευαισθησία που επιδεικνύει σε θέματα που αφορούν στα δικαιώματα και στην αναγκαιότητα ισότητας του ισχυρού με εκείνο που θα μου επιτρέψετε να αποκαλώ πανίσχυρο – και όχι αδύναμο – φύλο.

Δυστυχώς, το τελευταίο διάστημα, έχουμε γίνει μάρτυρες μίας ανηλεούς επίθεσης, θα έλεγα, κατά των γυναικών, με αποτρόπαια κατάληξη πολλές φορές. Μίας επίθεσης, που λαμβάνει καθημερινά τρομακτικές διαστάσεις, περνώντας μέσα από την τηλεόραση στα σπίτια μας, ακουμπώντας κι επηρεάζοντας τις ζωές μας. Ακούμε κάθε φορά την είδηση για μία καινούρια γυναικοκτονία και αναρωτιόμαστε: Είναι δυνατόν; Κι ένα ατελείωτο «γιατί» μάς ταλανίζει. Πώς μπορεί κάποιος να σηκώνει χέρι στη σύντροφο, στη σύζυγο, στη μάνα των παιδιών του; Πώς φτάνει κάποιος σε αυτό το σημείο; Τι μπορεί να κουβαλά στο σκοτάδι της ψυχής του; Αυτή η γυναίκα, το θύμα της υπόθεσης, πώς το ανέχεται; Πώς το αντέχει; Οι άνθρωποι που περιβάλουν το ζευγάρι, οι οικογένειές τους, οι γύρω τους δεν γνώριζαν; Πώς το επέτρεπαν; Πώς γίνεται κανείς να μην ξέρει τίποτα; Πώς φτάνουμε στην είδηση της δολοφονίας, χωρίς να έχει προηγηθεί τίποτα;

Έμφυλη βία, λοιπόν, με ακραία μορφή της την ενδοοικογενειακή βία και, ακρότατη, τη γυναικοκτονία.

Ας ξεκινήσουμε, όμως, από τα βασικά: Τι εννοούμε ακριβώς με τον όρο «έμφυλη βία»;

Η έμφυλη βία είναι οποιαδήποτε επιβλαβής πράξη, είτε κατά της σωματικής ακεραιότητας, είτε κατά της αξιοπρέπειας ενός ατόμου, η οποία πηγάζει από την ιστορικά διαπιστωμένη ανισότητα στις σχέσεις εξουσίας μεταξύ ανδρών και γυναικών. Πολύ απλά, σε βρίζω, σε χτυπάω, σε βιάζω, σε σκοτώνω, επειδή είσαι γυναίκα, επειδή η εξουσία μου επάνω σου ως άνδρας μου δίνει αυτό το δικαίωμα.

Περιλαμβάνει κάθε μορφή βίας και προσβολής, που μπορεί κάποιος να φανταστεί: σεξουαλική βία, σωματική βία, ψυχολογική και οικονομική βία. Σε αυτές τις 4 μεγάλες κατηγορίες, εντάσσονται όλες οι μορφές, με τις οποίες κάνει την εμφάνισή του το τέρας: Λεκτική, σωματική, ψυχολογική και συναισθηματική κακοποίηση, βιασμός, σεξουαλική βία και σεξουαλική παρενόχληση, εμπορία ανθρώπων και σεξουαλική εκμετάλλευση, οικονομική βία, εξαναγκαστικός γάμος, ακρωτηριασμός γυναικείων γεννητικών οργάνων, stalking, ή κατά την ελληνική ορολογία, επίμονη παρακολούθηση. Κάθε τι που μας προσβάλει, που μας υποβιβάζει ως γυναίκες είναι η έμφυλη βία και δυστυχώς είναι παντού.

Από νομικής απόψεως, θα μου επιτρέψετε να μοιραστώ μαζί σας ορισμένες εμπειρίες από τη δικαστηριακή πρακτική και από τις γυναίκες εκείνες, που είχα την τύχη να γνωρίσω και την τιμή να υπερασπιστώ, όταν καλούνταν να υποστηρίξουν την κατηγορία, κατά ενός νυν ή πρώην συντρόφου ή συζύγου τους. Η μοίρα και η παρούσα κυβέρνηση μου έδωσαν τη δυνατότητα να μπορώ να μοιραστώ μαζί σας και την εμπειρία από την άλλη πλευρά του ποταμού, καθώς, για 3 σχεδόν χρόνια, κλήθηκα να διαχειριστώ και να αντιμετωπίσω και καταδικασμένους δράστες ενδοοικογενειακής βίας, εγκληματίες αδικημάτων σεξουαλικής βίας, αλλά φυσικά και γυναικοκτόνους. Ως γνωστόν, οι φυλακές, τις οποίες κλήθηκα να διοικήσω από το πόστο της Γενικής Γραμματέως Αντεγκληματικής Πολιτικής, «φιλοξενούν» τους δράστες όλων αυτών των εγκλημάτων.

Το πρώτο μετερίζι, αυτό της δικηγόρου, μου επιτρέπει να μοιραστώ μαζί σας ένα πρώτο και βασικό απόσταγμα: καμία γυναίκα, μα καμία δυστυχώς, δεν χτυπά την πόρτα, όχι απαραίτητα του δικηγόρου της, έστω του διπλανού της συνανθρώπου, για να τη βοηθήσει, στο πρώτο κρούσμα βίας που θα δεχθεί. Στο 99% των δικογραφιών που έτυχε να χειριστώ, για να μην πω στο 100%, το θύμα απευθυνόταν σε κάποιον για βοήθεια, ενώ είχε ήδη υπομείνει πληθώρα επιθετικών ενεργειών, όχι απαραίτητα σωματικής, αλλά σίγουρα λεκτικής, συναισθηματικής ή ακόμα και οικονομικής βίας, που προοιωνίζονταν το επερχόμενο συμβάν. Παρ’ όλ’ αυτά, είτε στη λογική του «αποκλείεται να συμβεί σε εμένα», είτε στη λογική του «θα ρεζιλευτούμε», επέλεγαν να κλειστούν στο καβούκι τους και να γλύφουν τα τραύματά τους, προφασιζόμενες πολλές φορές ασύλληπτες δικαιολογίες, είτε για τις κοκκινίλες, είτε για τα μαυρισμένα μάτια.

Το δεύτερο που μπορώ να σας μεταφέρω, που είναι και το πιο συγκλονιστικό, είναι ο τρόμος που βιώνουν αυτές οι γυναίκες. Τον νιώθεις να σε διαπερνά στο είναι σου. Σε κοιτάζουν τρομοκρατημένες και, όταν έρχεται η ώρα να σου περιγράψουν το περιστατικό, χαμηλώνουν τον τόνο της φωνής τους, λες και θα τις ακούσουν οι δράστες και θα τις ξαναχτυπήσουν. Δεν θα ξεχάσω ποτέ την Ευαγγελία, που την ημέρα του Δικαστηρίου, μού ζήτησε να βρεθούμε όχι μέσα στην αίθουσα, αλλά απέναντι από τα Δικαστήρια, διότι φοβόταν μην τη δει ο πρώην σύζυγος. Μετά, με παρακάλεσε να τη συνοδεύσω στην αίθουσα και όταν κατέθετε, έτρεμε τόσο πολύ τον κατηγορούμενο που καθόταν στο εδώλιο πίσω της, που το Δικαστήριο την σταμάτησε και της επέτρεψε να φύγει, αντιλαμβανόμενο τι συνέβαινε. Φυσικά, καταδίκασε τον κατηγορούμενο σε πραγματικά αυστηρή ποινή και δικαιολογημένα.

Από νομοθετικής απόψεως, η πραγματικότητα είναι ότι ο Νόμος 3500/2006 περί ενδοοικογενειακής βίας είναι ένα νομοθέτημα, που, ειδικά για την εποχή που ψηφίστηκε, ήταν ιδιαίτερα πρωτοποριακό, κατοχυρώνοντας τα δικαιώματα των θυμάτων, προβλέποντας διαδικασία επίλυσης της διαφοράς με γνώμονα το καλό των τέκνων και με ένα ιδιαίτερα αυστηρό τιμωρητικό πλαίσιο για τον δράστη που κρινόταν τελικά ένοχος. Προέβλεπε και προβλέπει επίσης την αυτεπάγγελτη δίωξη των δραστών, αλλά και την οικονομική αρωγή των θυμάτων, προκειμένου αυτά να τύχουν νομικής βοήθειας, στην περίπτωση που δεν δύνανται να ανταπεξέλθουν οικονομικά στις απαιτούμενες δικαστικές ενέργειες, κυρίως για την απομάκρυνση του θύτη από το κοινό σπίτι.

Τα ερωτήματα που πάντα μας θέτουν τα θύματα μη σωματικής βίας έχουν κατά κύριο λόγο να κάνουν με το πως θα αποδείξουν τη βία, αφού αυτή επί του πρακτέου δεν ασκείται σωματικά επάνω τους. Γνωρίζετε όλοι, όμως, ότι μια συνεχής κακοποιητική συμπεριφορά μπορεί να έχει ακόμα και χειρότερα αποτελέσματα από ένα μεμονωμένο χαστούκι. Με το σκεπτικό, όμως, αυτό, της αποδεικτικής αδυναμίας, πολλές φορές τα θύματα αναμένουν την επέλευση μοιραίων για τη σωματική τους ακεραιότητα περιστατικών, προκειμένου να απευθυνθούν στις αρχές, γεγονός που πολλές φορές έχει τραγικά αποτελέσματα.

Μέσα και από τη σημερινή πρωτοβουλία, το μήνυμα που θα πρέπει να ακουστεί είναι ένα: «Μιλήστε, επιτέλους». Μην περιμένετε να γίνει πρώτα το μοιραίο. Έχετε φωνή. Έχετε δύναμη. Μπορείτε. Μπορείτε να αποτρέψετε το κακό. Μπορείτε να είστε και πάλι κυρίαρχες του εαυτού σας. Μπορείτε και πρέπει να καθορίζετε μόνες σας τα πρέπει και τα θέλω σας. Κανείς δεν είναι πάνω από τη σωματική και την ψυχική σας υγεία.

Πολλοί με ρωτούν και είναι λογικό: αρκεί ένας πρωτοποριακός για την εποχή του νόμος με ένα αυστηρό πλαίσιο ποινών, για να αποτραπεί η έμφυλη βία;

Την απάντηση την δίνει η ίδια η ζωή: Προφανώς όχι. Εάν ίσχυε αυτό, σήμερα θα ήταν ανάμεσά μας η Καρολάιν, η Γαρυφαλλιά, η Μαρία, η Σταυρούλα και άλλες 14 γυναίκες που μέσα στο 2021 δολοφονήθηκαν, άλλες με λυσσαλέες μαχαιριές, άλλες με πνιγμό στον ύπνο τους και άλλες ακόμα και με τσεκούρι. Και θα ήταν μαζί μας άλλες 4 γυναίκες, που ήδη μέσα στο 2022, μέσα σε μόλις 6 μήνες, δολοφονήθηκαν, επίσης άνανδρα, από τους υποτιθέμενους συντρόφους τους.

Η επόμενη, συνεπώς, ερώτηση που τίθεται είναι: τι κάνει η Πολιτεία για όλα αυτά;

Το ζητούμενο για μία δημοκρατική και ευνομούμενη Πολιτεία, που προτάσσει την ισότητα των φύλων και προτεραιοποιεί την προστασία των γυναικών, είναι, πρώτα απ’ όλα, η προσπάθεια να εξαλειφθούν οι ανισότητες σε κάθε τομέα. Μόνο έτσι θα καταστεί κτήμα της κοινωνικής συνείδησης ότι, εξαιρουμένου του βιολογικού, δεν υφίσταται άλλος διαχωρισμός μεταξύ ανδρών και γυναικών. Έχουμε να κάνουμε μόνο με ανθρώπους. Στο πλαίσιο αυτό, την τελευταία τριετία, η χώρα μας εκπόνησε και υλοποιεί εθνικό σχέδιο δράσης για την ισότητα των φύλων, κάτω από το οποίο αρθρώνονται πολιτικές σε κάθε επίπεδο. Η ισότητα των αμοιβών, το επίδομα γέννησης, η επέκταση των γονικών αδειών, μπορεί σε ένα πρώτο επίπεδο να φαίνονται άσχετα, αλλά στην ουσία τους διαδραματίζουν έναν πολύ σημαντικό ρόλο: Βάζουν ένα ακόμα λιθαράκι στην προσπάθεια ενίσχυσης του ρόλου της γυναίκας και εξάλειψης των δεδομένων ανισοτήτων.

Σε ένα δεύτερο επίπεδο, βρίσκεται η περαιτέρω αυστηροποίηση του πλαισίου ποινής, που θα αντιμετωπίσει εκείνος που αφαιρεί μία ζωή. Στο δημόσιο διάλογο, έχει τεθεί μετ’ επιτάσεως η αναγκαιότητα εισαγωγής στο δικαιικό μας σύστημα του όρου «γυναικοκτονία», που αναφέραμε παραπάνω, προκειμένου αυτός να χαρακτηρίσει τις ανθρωποκτονίες που λαμβάνουν χώρα σε βάρος γυναικών. Άραγε, η εισαγωγή αυτού του όρου και η δημιουργία τελικά ενός ιδιώνυμου αδικήματος, θα μπορέσει να βοηθήσει στις δύο λειτουργίες της ποινής – σωφρονισμός και παραδειγματισμός; Ακούω με προσοχή και τις δύο απόψεις. Και εκείνες που τάσσονται αναφανδόν υπέρ της υιοθέτησης του όρου στον Ποινικό μας Κώδικα, και εκείνες που αντιδρούν, με το επιχείρημα της ανυπαρξίας τέτοιας αναγκαιότητας και για λόγους δικαιωματικούς, καθώς δεν θα πρέπει να διαχωρίζουμε, έστω και από άποψη ορολογίας, τις γυναίκες.

Αυτό που εντυπωσιάζει από τη διεθνή εμπειρία είναι ότι ενώ σε χώρες της Λατινικής Αμερικής, όπως η Αργεντινή, όπου ο όρος γυναικοκτονία αναγνωρίστηκε επίσημα μετά από διαδηλώσεις που ακολούθησαν τρεις δολοφονίες γυναικών από τους συζύγους τους, η Ευρώπη, παρά τις συνεχείς προσπάθειες φεμινιστικών οργανώσεων, δεν έχει ακόμη υιοθετήσει νομοθετικά τον όρο.

Τι θα σήμαινε πρακτικά, αφού, τελικά, κάθε ανθρωποκτονία τιμωρείται με την ποινή της ισόβιας κάθειρξης;

Θα μπορούσε να εισαχθεί ως επιβαρυντική περίσταση, είτε στο ίδιο το άρθρο 299 της ανθρωποκτονίας, είτε στο άρθρο 79 του Ποινικού Κώδικα ως περίσταση που θα επέτεινε την επιβαλλόμενη ποινή και θα μείωνε, με τον τρόπο αυτό, την πιθανότητα να αναγνωριστεί ελαφρυντική περίσταση στον δράστη και άρα να «σπάσουν», όπως λέμε, τα ισόβια και άρα να μειωθεί η παραμονή του δράστη στη φυλακή. Ο αντίλογος σε αυτήν την προσέγγιση βρίσκει έρεισμα στο άρθρο 82Α του Ποινικού Κώδικα, όπου προβλέπεται ήδη ότι το έγκλημα με ρατσιστικά χαρακτηριστικά τιμωρείται με βαρύτερες ποινές.

Τελικά, νομίζω εκείνο στο οποίο συμφωνούν όλες οι πλευρές είναι ότι σε αυτά τα αδικήματα, οι ποινές δεν θα πρέπει να είναι απλά αυστηρότατες, θα πρέπει να εκτίονται μέχρι η πολιτεία να πειστεί ότι ο καταδικασθείς παραδίδεται στην κοινωνία με τις λιγότερες πιθανότητες να εγκληματήσει εκ νέου.

Το επόμενο, συνεπώς, ζητούμενο, που έρχεται αναγκαστικά στο μυαλό, είναι αυτή η αίσθηση που επικρατεί στην κοινωνία με τις ισόβιες ποινές, κατά κύριο λόγο, αλλά κι εν γένει με κάθε επιβαλλόμενη ποινή. «Ε, και τι έγινε, σε μερικά χρονάκια, έξω θα είναι», όλοι το ακούμε συχνά από τους γύρω μας. Μπορεί κι εμείς οι ίδιοι να το έχουμε πει, σχολιάζοντας μία δικαστική απόφαση. Από την πρώτη ημέρα που αναλάβαμε τα καθήκοντα της Γενικής Γραμματείας Αντεγκληματικής Πολιτικής, εκείνο που απασχόλησε την υπηρεσία κι εμένα προσωπικά είναι το πως θα εξαλείψουμε αυτό το αίσθημα ατιμωρησίας που επικρατούσε σε κάθε έκφανση της κοινωνικής ζωής. Μάλιστα, ήταν τόσο εμποτισμένο το αίσθημα αυτό στην κοινωνική συνείδηση, που η ανομία που ταλάνιζε το εσωτερικό των φυλακών, ήταν ψήγμα μπροστά στην αίσθηση και τον τρόμο του κόσμου ότι οι δολοφόνοι αποφυλακίζονται και τον τρόμο των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας ότι οι θύτες θα επανέλθουν πιο θυμωμένοι και πιο εκδικητικοί.

Οι πρωτοβουλίες που λάβαμε είχαν διττό χαρακτήρα: Αρχικώς και οι δικές μας εισηγήσεις κατέτειναν στην αυστηροποίηση των ποινών, κυρίως για όσους έφταναν στο ακρότατο όριο έμφυλης βίας, που δεν είναι άλλο από τη γυναικοκτονία. Και αυτό, σε ένα πλαίσιο ιδιαίτερα δυσχερές, υπό την έννοια ότι τα Καταστήματα Κράτησης της χώρας μας είχαν πολύ σημαντικά προβλήματα υπερπλήρωσης, προβλήματα που επιδεινώθηκαν από την έλευση της πανδημίας. Έτσι, ένα σημαντικό βήμα, ήταν η απάλειψη της διαζευκτικής ποινής των 10 ως 15 ετών, που θα μπορούσε να επιβληθεί στον δολοφόνο, άρα και στον γυναικοκτόνο. Με τον Νόμο 4855/2021, η δυνατότητα αυτή εξαλείφθηκε. Στον δολοφόνο, μόνο ισόβια, εκτός εάν του αναγνωριστούν ελαφρυντικές περιστάσεις. Το διαζευκτικό πλαίσιο ποινής ήταν κάτι πρωτοφανές, μεταξύ πολλών πρωτοφανών που επέτρεψε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ όταν ψήφισε μόνη της τον Ποινικό Κώδικα και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Όπως, φυσικά, και όταν ψήφιζε τους 4 νόμους Παρασκευόπουλου. Θα χρειαζόταν, όμως, μία ολόκληρη διημερίδα για να συζητήσουμε τις συνέπειες αυτών των νόμων. Δεν είναι της παρούσης!

Όπως συνηγορήσαμε και στην αυστηροποίηση των ορίων αποφυλάκισης, ώστε ο κάθε δολοφόνος να αποκτά δικαίωμα για αίτηση αποφυλάκισης στα 18 και όχι στα 16 έτη.

Στα πλαίσια, δε, της δικής μας νομοθετικής πρωτοβουλίας, είχαμε ήδη αυστηροποιήσει τις προϋποθέσεις για τη χορήγηση του «ευεργετήματος» – διότι περί ευεργετήματος πρόκειται – της μετάβασης ενός δολοφόνου σε αγροτική φυλακή, με τις γνωστές αντιδράσεις του γνωστού πολυδολοφόνου, αφού του χαλάσαμε τότε τη ζαχαρένια της αγροτικής ζωής που διήγαγε στις Αγροτικές Φυλακές της Κασσαβέτειας, με άλλη μία αδιανόητη απόφαση μεταγωγής της προηγούμενης κυβέρνησης.

Το σημαντικότερο, όμως, βάσει των δυνατοτήτων που είχαμε, προκειμένου να παρέμβουμε και να εισηγηθούμε στη νομοθετική λειτουργία του κράτους, ήταν και είναι ένα πόνημα που, πριν μερικές ημέρες, συζητήθηκε στο Υπουργικό Συμβούλιο και αναμένεται να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση. Με χαροποιεί ιδιαίτερα που ως Πρόεδρος της Ομάδας Εργασίας για την τροποποίηση του Σωφρονιστικού Κώδικα, συνεργάστηκα με ιδιαίτερα αξιόλογους επιστήμονες, οι οποίοι, με προσήλωση και εργώδη προσπάθεια παρέδωσαν έναν νέο, σύγχρονο και σύμφωνο με τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές και πρότυπα Σωφρονιστικό Κώδικα, ο οποίος απαντά σε όλες τις σύγχρονες προκλήσεις του σωφρονιστικού μας συστήματος.

Εκείνο που μας ενδιαφέρει εν προκειμένω, είναι τα άρθρα 18 – 21 του νέου Σωφρονιστικού Κώδικα, σύμφωνα με τα οποία οι κρατούμενοι, πλέον, θα διαχωρίζονται με βάση το είδος και την βαρύτητα του αδικήματος που τέλεσαν. Ειδική πρόβλεψη υπάρχει για τους κρατούμενους που έχουν καταδικαστεί σε αδικήματα του 19ου κεφαλαίου του Ποινικού Κώδικα δηλαδή σε αδικήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας, που επί της ουσίας αφορούν στους δράστες εγκλημάτων έμφυλης βίας. Κάποιοι που γνωρίζουν τα τεκταινόμενα των φυλακών, ενδεχομένως να αναρωτηθούν: δεν ισχύει ήδη αυτό με τις φυλακές των Γρεβενών και της Τρίπολης; Άλλωστε, και «διάσημοι» κρατούμενοι για αυτά τα αδικήματα, εγκαταβιούν, ως γνωστόν, στις φυλακές Τριπόλεως. Η αλήθεια είναι ότι πολλοί εξ αυτών των εγκληματιών κατευθύνονται ούτως ή άλλως στις συγκεκριμένες φυλακές. Η θεσμοθέτηση, όμως, των εν λόγω φυλακών ως φυλακών τέτοιων αδικημάτων και η νομοθετική ενσωμάτωση της πάγιας πρακτικής, ανοίγει το δρόμο για θέσπιση στοχευμένων δράσεων που θα ενισχύσουν τον προληπτικό ρόλο της πολιτείας.

Θα πουν μερικοί: ο δολοφόνος δολοφόνησε. Δεν με ενδιαφέρει η κατάληξή του. Η Πολιτεία, όμως, οφείλει, το πρώτον, να μην ομοιάζει με τους αχρείους. Δεν μπορεί η Πολιτεία να γίνει δολοφόνος όπως οι δολοφόνοι. Η Πολιτεία οφείλει να παραδειγματίζει με τις «πράξεις» της και με τις τιμωρίες που επιβάλει. Για μένα, όσο η ταπεινότητά μου προΐστατο των φυλακών της χώρας, εκείνο που ήταν σημαντικότατο ήταν έστω ένας γυναικοκτόνος, ένας δράστης ενδοοικογενειακής βίας, ένας εγκληματίας να σωφρονιστεί και να μην εγκληματήσει ξανά. Έστω και ένας, κέρδος θα ήταν.

Όπως, ιδιαίτερης σημασίας είναι και άλλες διατάξεις του νέου Σωφρονιστικού Κώδικα, διά των οποίων χορηγείται η δυνατότητα ένταξης όσων αποφυλακίζονται σε κοινωνικές συνεταιριστικές δομές, με σκοπό την ευκολότερη επανένταξή τους στην κοινωνική και οικονομική ζωή. Και κυρίως, την απένταξή τους από το έγκλημα και τη βία.

Στο πλαίσιο αυτό, έχει σημασία να τονίσουμε ένα από τα προγράμματα που αναπτύξαμε μέσα στις φυλακές κι επιθυμία όλων μας, αλλά και της νέας διοίκησης όσο είμαι σε θέση να γνωρίζω από τη συνεργασία μας, είναι να γίνει θεσμός. Το πρόγραμμα αυτό είναι το πρόγραμμα NESTOR, με χρηματοδότηση από το ERASMUS, ή όπως το ονομάσαμε, η «Ακαδημία Γονέων». Στα πλαίσια του προγράμματος αυτού, οι κρατούμενοι εκπαιδεύονται στις λεγόμενες γονεϊκές δεξιότητες. Είπαμε, πολλά μπορεί να μας φαίνονται άνευ συνδέσεως με το βασικό μας θέμα. Όλα, όμως, τα διαπερνά μία λεπτή συνδετική γραμμή.

Θα μου επιτρέψετε εδώ και μία κατά κάποιον τρόπο μικρή προσωπική παρέκβαση: Σε δύο Καταστήματα Κράτησης, αυτό της Λάρισας και αυτό των Τρικάλων, είχαμε να αντιμετωπίσουμε, στο δεύτερο εξάμηνο του 2021, το ζήτημα με 4 τρανς κρατούμενες. Οι κρατούμενες αυτές, έρχονταν αντιμέτωπες με το φάσμα των σκληρότατων διακρίσεων, όπως κάθε αντίστοιχη κρατούμενη όλα τα προηγούμενα χρόνια, που έπρεπε να παραμείνει σε ανδρική φυλακή. Με απόφασή μας, στα τέλη του 2021, για πρώτη φορά στη σωφρονιστική ιστορία, 4 τρανς κρατούμενες μεταφέρθηκαν στις γυναικείες φυλακές. Ως γνωστόν, η έμφυλη βία έχει ως θύματα όχι μονάχα ανθρώπους που το φύλο τους έχει προσδιοριστεί βιολογικά, αλλά και ανθρώπους που αυτοπροσδιορίζονται με συγκεκριμένο τρόπο. Πολλαπλασιάστε τις διακρίσεις που βιώνουν οι άνθρωποι αυτοί στην κοινωνία επί του συντελεστή του σκληρότατου περιβάλλοντος των φυλακών και τότε θα έχετε ένα εκρηκτικό μίγμα που άλλες φορές οδήγησε ακόμα και στην αυτοκτονία εκείνων των διαφορετικών κρατουμένων. Στη δική μου ιδιοσυγκρασία, δεν χωρούσε να το επιτρέψω και νομίζω πως, ακόμα κι αν κάποιοι διατηρούσαν τις επιφυλάξεις τους, η απόφαση αυτή ήταν μία δίκαιη απόφαση.

Φίλες και φίλοι,

Η βία δεν έχει πρόσωπο, δεν έχει χρώμα, δεν έχει φύλο. Η βία, από όπου κι αν προέρχεται, πρέπει να καταδικάζεται και να ξεριζώνεται. Οι δράστες πρέπει να τιμωρούνται παραδειγματικά και να απομονώνονται. Η πολιτεία οφείλει να δρα αποτελεσματικά απέναντι στο τετελεσμένο έγκλημα, συλλαμβάνοντας άμεσα τους δράστες, αλλά, κυρίως, οφείλει να δρα προληπτικά, προκειμένου να προλαμβάνονται καταστάσεις που δεν έχουν γυρισμό.

Η έμφυλη βία είναι βία ιδιαίτερης μορφής, που δυστυχώς φωλιάζει στη μαυρίλα της ψυχής του εκάστοτε δράστη. Είμαστε υποχρεωμένοι, το πρώτον ως γονείς να μεγαλώσουμε τα αγόρια μας σαν άνδρες και όχι σαν μικρόψυχα όντα που δεν αναγνωρίζουν το μεγαλείο της εκάστοτε γυναίκας. Κάθε γυναίκα κρύβει μέσα της το Θεό. Κάθε ρόλος της στη ζωή είναι ένα μικρό απόσπασμα από τη θεία πρόνοια. Κάθε μάνα, κάθε σύντροφος, κάθε σύζυγος, κάθε εργαζόμενη, κουβαλά πάντοτε το μεγαλειώδη διττό ρόλο της ύπαρξής της. Να αγαπά και να προσφέρει.

Δεύτερον, σε όσους οι πολίτες μάς ευεργετούν με ένα κομμάτι από τη διαχείριση της κυβερνητικής πολιτικής, οφείλουμε να προασπίζουμε αυτά τα υπέροχα πλάσματα, όχι με λόγια, αλλά με έργα, ώστε η Καρολάιν, η Μαρία, η Σταυρούλα και όλες εκείνες οι ψυχές, να μην μας κοιτούν αδίκως από ψηλά. Όλες εκείνες οι ψυχές να αναπαυθούν, γνωρίζοντας ότι σε αυτόν τον άδικο κόσμο, κάναμε έστω ένα μικρό, ένα ανεπαίσθητο βήμα προς τη δικαιοσύνη.

Ευχαριστώ.