Εύβοια: Πού θα τιμήσουν τη μνήμη 110 εκτελεσθέντων από τους ναζί

Ο Σύλλογος ΣΙΔΕΡΙΤΗΣ  στα πλαίσια των σκοπών του για την προστασία των Μνημείων Πολιτιστικής Κληρονομιάς και η ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ Εύβοιας, που εκροσωπεί την Εθνική Αντίσταση στον νομό εδώ και δεκαετίες, σας προσκαλούν την Κυριακή 12 Μαΐου  και ώρα 10:15 π.μ. στην εκδήλωση για τη μνήμη των 110 εκτελεσθέντων Ελλήνων αναπήρων στρατιωτών, οι οποίοι εκτελέστηκαν στις 16 Μαΐου 1944 με αποτρόπαιο τρόπο από τους κατακτητές Ναζί, στον χώρο του σημερινού Μνημείου της Ριτσώνας.

Αναλυτικότερα η εκδήλωση περιλαμβάνει:

-Επιμνημόσυνη δέηση.

– Σύντομη ομιλία του προέδρου του Συλλόγου ΣΙΔΕΡΙΤΗΣ και της προέδρου της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ Εύβοιας με θέμα το τραγικό ιστορικό γεγονός της εκτέλεσης.

– Κατάθεση 110 τριαντάφυλλων από τα παιδιά του Συλλόγου ΣΙΔΕΡΙΤΗΣ και κατάθεση στεφάνων από την ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ Εύβοιας, φορείς, Συλλόγους και εκπροσώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

– Σύντομη πεζοπορία, για όποιον/- α επιθυμεί, στο γειτονικό αρχαίο Διατείχισμα Ανηφορίτη. Εύκολη διαδρομή διάρκειας 50 λεπτών της ώρας.

Το ίδιο βράδυ και στο Θέατρο Κωτσόπουλου (στη Μέσα Παναγίτσα) θα πραγματοποιηθεί ομιλία με θέμα « Κατοχή και Αντίσταση στην Εύβοια( 1941-1944) από τον Κωνσταντίνο Μπαϊρακτάρη, εκπαιδευτικό και ιστορικό ερευνητή.

Η παρουσία σας θα είναι μεγάλη τιμή για μας.

Ο Πρόεδρος και το Δ.Σ του Συλλόγου ΣΙΔΕΡΙΤΗΣ

Η πρόεδρος της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ Εύβοιας .

Τηλ. επικοινωνίας: 6974351684

Για όποιον-α επιθυμεί να μεταβεί στο μνημείο ακολουθεί τον σύνδεσμο 

Συνοπτική παρουσίαση του τραγικού ιστορικού γεγονότος

Πρόκειται για το σημαντικότερο γεγονός της σύχρονης ιστρίας της περιοχής.

Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στις 16 Μαΐου 1944, εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς κατακτητές 110 ανάπηροι Έλληνες στρατιώτες του Ελληνοϊταλικού πολέμου, ως αντίποινα της επίθεσης που πραγματοποίησαν Έλληνες αντιστασιακοί στην περιοχή της Ριτσώνας. Επειδή η περιοχή της επίθεσης ανήκε στην ευθύνη της τότε κοινότητας Χαλίων (σημερινό δημοτικό διαμέρισμα Δροσιάς της Δημοτικής ενότητας Ανθηδώνας), αρχικό σχέδιο των Γερμανικών κατοχικών δυνάμεων ήταν να εκτελεσθούν όλοι οι άνδρες ηλικίας 16 ετών κι άνω της περιοχής. Μάλιστα συγκέντρωσαν τον προς εκτέλεση ανδρικό πληθυσμό της κοινότητας σε αλώνια στα όρια του χωριού. Μπλόκα επίσης έστησαν οι Γερμανοί στη Χαλκίδα από το παζάρι προς την παραλία. Συγκέντρωσαν περίπου δύο χιλιάδες άτομα. Όσοι είχαν ταυτότητες επάνω τους αφέθηκαν ελεύθεροι, όσοι δεν είχαν κρατήθηκαν.

Κράτησαν καμιά τριακοσαριά, κυρίως νεαρούς διότι δεν είχαν προλάβει να εκδώσουν ταυτότητες. Κατόπιν ο φρούραρχος έστειλε και φώναξαν το Δεσπότη Χαλκίδας Γρηγόριο. Όταν έφτασε, του πρότεινε μέσω του διερμηνέα να υποδείξει 110 άτομα και ειδικά όσους ανήκαν στην Αντίσταση. Ο Γρηγόριος είπε στον διερμηνέα γράψε «Γρηγόριος ο Χαλκίδος» και κανέναν άλλον. Ανέφερε δε «εσείς προσθέστε τους υπολοίπους». Ο Δεσπότης στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων και με την γενναία στάση του βοήθησε αθώους ανθρώπους να σωθούν. Αυτό βέβαια το πλήρωσε με διώξεις. Οι συλληφθέντες κρατήθηκαν στον στρατώνα. Η εκτέλεση των κατοίκων  απετράπη την τελευταία στιγμή με παρέμβαση ισχυρών προσωπικοτήτων και παραγόντων της περιοχής  της Χαλκίδας.

Δεν μπόρεσαν όμως να αποτρέψουν την εκτέλεση από τις γερμανικές κατοχικές δυνάμεις των 110 αναπήρων Ελλήνων στρατιωτών του Ελληνοιταλικού πολέμου, οι οποίοι μεταφέρθηκαν στον χώρο της εκτέλεσης από στρατιωτικό νοσοκομείο της Αθήνας, μέσω των φυλακών Χατζηκώστα. Ήταν στο 110ο km δρόμου Αθηνών- Χαλκίδος.

 Ο φρούραρχος τόσους ζήτησε να εκτελεστούν ως αντίποινα. Χαράματα αποβίβασαν τους αναπήρους στρατιώτες. Τους ανάγκασαν να σκάψουν ένα λάκκο και με καμουφλαρισμένα μυδράλια όπλα τους θέρισαν και τους έριξαν νεκρούς ή μισοζώντανους μέσα στο λάκκο.

Μόλις τελείωσαν με δυο καμουφλαρισμένα μυδράλια τους σκότωσαν όλους και με τον εξαναγκασμό μερικών περαστικών και τσοπάνηδων της περιοχής τους έθαψαν ομαδικά.

Τις επόμενες ημέρες κάποιοι -μπορεί τσοπάνηδες-έστησαν ένα σταυρό από κορμό δέντρου. Αρκετά χρόνια αργότερα  και συγκεκριμένα το 1982 στο χώρο της εκτέλεσης ανεγέρθη μνημείο προς τιμήν των 110 εκτελεσθέντων Ελλήνων από τον κατακτητή.

Από τη μια πλευρά σώθηκαν οι νέοι από τη περιοχή των Χαλίων και της Χαλκίδας αλλά από την άλλη χάθηκαν τόσοι νέοι άνθρωποι που είχαν αγωνιστεί και είχαν μείνει ανάπηροι στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο.

Ο εκπρόσωπος της Πανελλήνιας Ένωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης στην Εύβοια Κωνσταντίνος Δελλής σε μία από τις ομιλίες του για τα γεγονότα της Ριτσώνας και την Αντίσταση στην Εύβοια, είχε αναφέρει πως: «Το πρωί της 15ης Μάη του 1944 αντάρτες του ΕΛΑΣ χτύπησαν μια γερμανική φάλαγγα που κατευθυνόταν από Χαλκίδα προς Αθήνα, όπου οι κατακτητές είχαν μεγάλες απώλειες σε έμψυχο και άψυχο υλικό. Λυσσασμένοι από οργή οι Ναζί, πήγαν στο Χαϊδάρι μαζί με Ταγματασφαλίτες και πήραν κατ’ άλλους 87 κατ’ άλλους 50 κρατούμενους ανάπηρους. Άλλους 60 πήραν από το Νοσοκομείο Χαλκίδας και τους οδήγησαν νύχτα στη Ριτσώνα, στον τόπο που έκανε το σαμποτάζ ο ΕΛΑΣ. Τους έβαλαν όλους μαζί να ανοίξουν ένα βαθύ χαντάκι και όταν ο λάκκος τελείωσε, μάζεψαν και τους 110 στο χείλος. Μπροστά από όλους στήσανε δύο με κομμένο το ένα τους πόδι, για να στηρίζεται η πλάτη τους στα σώματα των άλλων.»

Ρωτώντας τον τηλεφωνικά ο Κωνσταντίνος Μπαιρακτάρης, δάσκαλος και ιστορικός ερευνητής της πόλης, για την περίπτωση της αρπαγής για εκτέλεση και νοσηλευόμενων στο Νοσοκομείο της Χαλκίδας, εάν όντως ισχύει,  ανέφερε πως ‘‘ναι’’, αλλά ίσως είναι υπερβολικός ο αριθμός εξήντα.

Για πολλά έτη πραγματοποιούνταν εκδηλώσεις μνήμης στο μνημείο από την ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ Εύβοιας.  Με την πάροδο των χρόνων και κυρίως μετά τον θάνατο των Ελλήνων αγωνιστών αντιστασιακών το μνημείο εγκαταλείφθηκε.

Τα πέντε τελευταία χρόνια ο Σύλλογος ΣΙΔΕΡΙΤΗΣ πραγματοποιεί στην μνήμη των εκτελεσθέντων εκδηλώσεις στον χώρο του μνημείου, αλλά και στην πόλη της Χαλκίδας.

Μετά την ανασύσταση της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ Εύβοιας και την εκλογή νέου Δ.Σ.  από κοινού ο Σύλλογος ΣΙΔΕΡΙΤΗΣ και  η  ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ Εύβοιας πραγματοποιούν εκδηλώσεις μνήμης στο μνημείο  Ριτσώνας στις  12 Μαίου 2024  στις 10:15 π.μ.  και στο Θέατρο Κωτσόπουλου στις  20:30 μ.μ.