Πνευματικός: Ανάπτυξη των ΑΠΕ χωρίς εκπτώσεις

Η ανάπτυξη των ΑΠΕ δεν προχωρά αγνοώντας τις τοπικές κοινωνίες – Άρθρο του Σπύρου Πνευματικού, βουλευτή της ΝΔ Εύβοιας, στο σημερινό φύλλο της εφημερίδας Στερεά Νέα

• Κανείς δεν αμφισβητεί ότι οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας είναι το βασικό εργαλείο που διαθέτουμε για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και για την παραγωγή φθηνότερης και πιο «καθαρής» ενέργειας.
• Δεν πρέπει, όμως, να παραβλέπουμε τις μεγάλες και σοβαρές επιπτώσεις που έχει η ανάπτυξη και λειτουργία των ΑΠΕ στις τοπικές κοινωνίες, όπως σε αρκετούς δήμους της Εύβοιας. Οι επεμβάσεις στο τοπίο που γίνονται στο πλαίσιο της εγκατάστασης ΑΠΕ, ιδίως ανεμογεννητριών, είναι σημαντικές. Ανάλογα με την έκτασή τους, μπορεί να αλλοιώσουν ακόμη και την ίδια τη φυσιογνωμία μιας περιοχής, άρα και το οικονομικό της μοντέλο.
• Γι’ αυτό, άλλωστε, η ανάπτυξη τέτοιων έργων συνοδεύεται και από ανταποδοτικά οφέλη, όπως είναι η απόδοση του 1% του κύκλου εργασιών των σταθμών ΑΠΕ στους οικιακούς καταναλωτές των τοπικών κοινοτήτων που φιλοξενούν τους σταθμούς, με τη μορφή της μείωσης στους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος.
• Βλέπουμε, όμως, ότι ακόμα και αυτή η μικρή μείωση στους λογαριασμούς προχωρά με τεράστιες καθυστερήσεις. Πριν λίγο καιρό, ολοκληρώθηκε η διαδικασία απόδοσης της μείωσης για την πενταετία 2015-2019. Ορισμένες περιοχές μάλιστα περιμένουν ακόμα τα τέλη για τα έτη 2010-2014, λόγω ενστάσεων. Υπάρχει βέβαια πλέον η πρόθεση από το Υπουργείο Περιβάλλοντος η διαδικασία αυτή να γίνεται ετησίως και όχι κάθε πενταετία. Παρόλα αυτά, πρέπει να αναρωτηθούμε αν αρκεί μια μικρή μείωση για να αντισταθμίσει τις οικονομικές και περιβαλλοντικές συνέπειες που έχει η τεράστια επέκταση των ανεμογεννητριών σε περιοχές όπως είναι, για παράδειγμα, η Νότια Καρυστία.
• Ένας άλλος παράγοντας που προκαλεί εύλογα αντιδράσεις στις τοπικές κοινωνίες είναι οι εγκαταλελειμμένες ανεμογεννήτριες που μένουν να «σαπίζουν», παρά την υποχρέωση των επενδυτών να τις αποσυναρμολογούν όταν ολοκληρωθεί ο κύκλος ζωής τους. Έχουν σημειωθεί αρκετά περιστατικά στην Εύβοια όπου σπάνε τέτοιες παροπλισμένες ανεμογεννήτριες, προκαλώντας ανησυχία στους περίοικους.
• Τέλος, είναι κοινός τόπος ότι υπάρχουν περιοχές που έχουν «υπερκορεστεί» από την παρουσία ανεμογεννητριών. Στη Στερεά Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία του 2020, παράγεται το 40,8% της συνολικής ισχύος από αιολική ενέργεια, η δε συντριπτική πλειοψηφία του ποσοστού αυτού παράγεται στην Εύβοια. Η υπέρβαση στη φέρουσα ικανότητα στη Δημοτική Κοινότητα Καφηρέα, για παράδειγμα, είναι στο 169%, σύμφωνα με στοιχεία της ΡΑΕ. Σε τέτοιες περιπτώσεις θα πρέπει, αν όχι να «ξηλωθούν» ανεμογεννήτριες, να υπάρχει ειδική μέριμνα τόσο για την μη επέκταση των ΑΠΕ στην συγκεκριμένη περιοχή όσο και για την ειδική αποζημίωση αυτών των πολιτών.

• Οι κάτοικοι των περιοχών όπου εγκαθίστανται οι ανεμογεννήτριες δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται σαν «ιθαγενείς», που θα υποστούν την επεμβατική παρουσία των ΑΠΕ αδιαμαρτύρητα, με αντάλλαγμα μια μείωση λίγων ευρώ στο ρεύμα κάθε 5 χρόνια και χωρίς να ακούγεται καν η άποψή τους.

• Η Πολιτεία οφείλει φυσικά να θέτει σαφείς και αυστηρούς κανόνες αλλά και ο κάθε ιδιώτης επενδυτής, που απολαμβάνει τα κέρδη, θα πρέπει να επιστρέφει κάτι πίσω στον τόπο όπου φιλοξενείται η επένδυσή του και να φροντίζει ο ίδιος για το χτίσιμο μιας σχέσης εμπιστοσύνης και συνεννόησης με την τοπική κοινωνία.
• Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω:
– Πρώτον, είναι σαφές ότι τα ανταποδοτικά οφέλη που υπάρχουν τώρα δεν επαρκούν. Άμεσα πρέπει να αναθεωρηθεί το πλαίσιο των ανταποδοτικών οφελών και να ενισχυθεί και με άλλα μέτρα, όπως φοροαπαλλαγές και ενισχύσεις.
– Δεύτερον, οφείλει και ο κάθε ιδιώτης επενδυτής να αναλαμβάνει τις ευθύνες του απέναντι στις τοπικές κοινωνίες και, σε άμεση συνεννόηση μαζί τους, να αμβλύνει τις αρνητικές επιπτώσεις, είτε με τη μορφή απαραίτητων έργων, είτε προσφέροντας τοπικές θέσεις εργασίας, έτσι ώστε και οι δύο πλευρές να έχουν όφελος.
– Τρίτον, να προχωρήσουν άμεσα δράσεις που θα ενισχύσουν την εμπιστοσύνη του κόσμου προς τις ΑΠΕ και θα θέσουν σαφή όρια και κανόνες στην επέκταση των επενδύσεων. Χρειάζεται άμεσα, και ήδη προχωρά από το ΥΠΕΝ, η τροποποίηση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ, το οποίο θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση, για να αντικατοπτρίζει τα νέα δεδομένα τόσο στην τεχνολογία όσο και στην χωροθέτηση των έργων ΑΠΕ, σε περιοχές που είναι κορεσμένες ή περιβαλλοντικά σημαντικές, ιδίως στο πλαίσιο της προστασίας της βιοποικιλότητας, που αποτελεί ευρωπαϊκή προτεραιότητα.
– Τέλος, απαιτείται αυστηρός έλεγχος για την τήρηση της νομοθεσίας όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος, την έκταση των επεμβάσεων στο τοπίο αλλά και την άμεση αποκατάστασή του με την παύση λειτουργίας μιας ανεμογεννήτριας.

Η ανάπτυξη των ΑΠΕ είναι επιβεβλημένη. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι θα γίνονται εκπτώσεις στην αυστηρή τήρηση της νομοθεσίας και στην προστασία του περιβάλλοντος, ούτε ότι θα αγνοούνται οι δικαιολογημένες ανησυχίες των τοπικών κοινωνιών και η αντίστοιχη «αποζημίωση» τους.